Rishikesh 2008 (in oranje verwijzingen naar de site)
Lieve mensen, Ik ben alweer bijna een week hier in Laxman Jhula, of nog maar een week, en het is nu weer dat alles hier in India, ook van de voorgaande jaren, op de voorgrond staat, en alles van Nederland wat naar achteren, wat waziger is geworden. Dat gebeurt iedere keer, en het is iedere keer weer fascinerend om het te zien gebeuren waar ik bijsta. Er zijn wel kleine veranderingetjes sinds de vorige keer; het internetcafe is overgenomen door een ander persoon, en het is geen verbetering, slecht licht, slechte stoelen, veel rondhangende Indiers, die luid praten en verder niets doen, het enige voordeel is dat het zo dicht bij mijn hotel is. Ik krijg het idee dat anderen er ook zo over denken, want ik zie bijna geen betalende klanten hier, maar het is nog steeds erg dicht bij mijn hotel, dus ik zal het er maar mee doen, misschien wen ik er nog wel aan.
Hoewel ik de hotelbaas twee keer gebeld heb en januari gezegd heb, had hij toch in zijn hoofd zitten dat ik in februari zou komen. Gelukkig was er nog een kamer vrij beneden, en ik ben gisteren naar mijn oude vertrouwde kamer verhuisd. Verder hebben we de hangmat weer opgehangen, ik ben dus nu redelijk gesetteld. Met de jet-lag valt het reuze mee, ik wordt nu inplaats van 's ochtends rond 5 uur (zoals thuis) rond 1 's nachts wakker, een uurtje anderhalf wakker, en dan slaap ik weer goed door. Dat klopt helemaal niet: als het hier 1 uur 's nachts is, is het bij jullie 1/2 9 's avonds, whatever, ik slaap goed.
Toen ik hier aankwam was Maharadji (ShantiMayi's guru en het hoofd van de ashram) ernstig ziek, hij had een longontsteking. HIj is al ruim in de 80 en qua lichamelijke gezondheid al heel lang erg fragiel. Dus ik begon gelijk met een 24-uurs Gayatri. Dan wordt er in de grote satsanghal 24 uur achter elkaar de Gayatri mantra gereciteerd, mensen komen, blijven een uur of een nacht en gaan weer, maar het chanten gaat de hele tijd door. ShantiMayi wilde de intentie laten zijn om Maharadji te ondersteunen in wat hij wilde, niet perse om hem beter te laten worden. We zijn toch nog steeds heel erg gewend om de dood direct als de vijand te zien, en niet te accepteren dat de dood bij het leven hoort. Dit dwingt ons toch weer om hierover na te denken. Gelukkig is het kritieke stadium voorbij en is hij alweer terug in de ashram.
Op de eerste satsang mocht ik helemaal vooraan zitten, privilege voor ieder die net aankomt of bijna vertrekt. ShantiMayi komt binnen en als ze gaat zitten doet ze een heel klein wuifje met haar hand naar mij ter welkom. Dat is genoeg voor mij, net zo uit het hart als een uitgebreid gedoe. Veel over de dood, natuurlijk. En het verschil tussen oprecht rouwen en verdriet hebben enerzijds, en anderzijds juist door niet accepteren, boos worden op de dood, enz. er veel te lang aan vast houden, dat zijn heel subtiele verschillen. Ik heb afgelopen herfst een Vipassana retraite gedaan, 10 dagen in Belgie, wat ik daar geleerd heb (nogmaals en steeds duidelijker) is dat het er niet om gaat om geen emoties en gevoelens meer te willen hebben, dat zal je uberhaupt nooit lukken, maar dat het er om gaat de emoties die komen te accepteren en plaats te geven, zonder die emoties te labelen, van die vind ik fijn en wil ik hebben en die wil ik niet, vreugde is goed, verdriet is fout, etc. Niet te hechten aan sommigen en anderen proberen te vermijden. Nou dan de praktijk, als het koud is zal ik nog steeds mijn stoel in de zon zetten, en als het heet is andersom.
Dit is weer genoeg voorlopig, ik schrijf binnenkort wel weer verder.
16 januari
Ik had in de eerste rondzendbrief nog niet gezegd dat mijn gezondheid hier nu heel goed is, al die trappen, waar ik best wel tegenop heb gezien, loop ik fluitend, gewoon iedere voet een nieuwe trede, en ik hoef me niet aan de leuning vast te houden. Dat is toch vrij ongemerkt gegaan blijkbaar de afgelopen tijd, ik doe thuis natuurlijk niet veel trappen, dus dit was voor mij ook een verrassing. Veel complimentjes over hoe goed ik loop enzo. Voorgaande jaren had ik na een kleine week altijd een dip, volde me fysiek minder, verdrietig enzo. Daar werd ik ook meestal behoorlijk door overvallen. Gisterochtend was ik wat moe en merkte dat de trap naar mijn ontbijtplek niet zo makkelijk ging ineens. Ik zat er gelijk bovenop: daar komt mijn dip. Ik heb me even teruggetrokken, en de teleurstelling er laten zijn, en het was eigenlijk vrijwel gelijk over.
Morgen ga ik beginnen aan een intensive met Shantimayi: soul-searching noemt ze het, en we gaan op een shamanistische manier onze spirit animal vinden.
19 januari
Ik ben met de intensive bezig, dat reizen in de spiritwereld is echt te gek, op mijn tweede reis kwam ik vrij direct een kat tegen, lijkt een beetje op de kat van Alice in Wonderland, en daarna een uil, en die stonden de volgende keer al op me te wachten. Behalve de serieuze zaken van kwijtgeraakte stukken ziel vinden, hebben we ook lol samen, en het grappige is dat het zo ontzettend gemakkelijk is, dat reizen, komt waarschijnlijk omdat ShantiMayi een heel goede gids is, en dat ik het samen met anderen doe, ik denk dat het toch anders zal zijn als ik het alleen zou moeten doen. Maar het is wel een groepsreis, we gaan samen erin, en wachten op elkaar voordat we weer terug gaan, en omdat mijn uil heel efficient is (die wijst de weg), ben ik heel snel klaar met mijn zaken, en moet ik dus veel wachten.
Ik ben ook best wel moe, we hebben nu al drie dagen 's ochtends satsang en 's middags de intensive, dus dat is best wel pittig. Gelukkig slaap ik behoorlijk goed, zo van 11 tot 5 en daarna ook nog een paar uur. Ik heb iets nieuws gevonden om te eten bij de lunch, ik koop verse curd (eigen bakje meenemen) in een klein winkeltje wat ik steeds over het hoofd had gezien) (curd is een soort yoghurt, consistentie van bedorven melk, maar het smaakt zoet, en niet zo zuur als yoghurt) en eet dat met cornflakes en jam en noten. Dat had ik nou nog nooit gevonden, zo leer je na 6 jaar op dezelfde plek toch nog iets nieuws.
Ik was laatst gaan wandelen met Anne, een Deense, langs de Ganges stroomopwaarts, op de terugweg wilden we een short-cut nemen, en toen kwamen we in een deel van het dorp waar we nog nooit geweest waren, en we konden niks herkennen, allemaal nieuwe huizen, en bouwprojekten, en tussen alle gedoe af en toe nog een klein veldje waar ze wat graan verbouwden. UIteindelijk na minstens een half uur omlopen kwamen we toch wel thuis. In ieder geval zat ik gisteravond ergens te eten, rustig alleen, en onbeschaamd de conversatie van een paar toeristen achter me af te luisteren. Hij beschreef de plek waar wij tussen de nieuwbouw en afzichtelijke huizen door hadden gelopen als volgt (hij had daar een kamer): Ik logeer in een heel rustig dorp, met alleen maar huizen, geen winkels, tussen de rijstpaddy's. Geweldig toch, hoe iedereen een andere perceptie van hetzelfde heeft!
23 januari
Na een vrij weekend (ook guru's hebben af en toe wat vrije dagen nodig) hebben we weer drie dagen achter de rug van ochtend intensive en middag satsang of andersom, en dat is best wel veel. Maar allemaal heel fijn, heel diep, steeds maar weer: de enige aan wie je je overgeeft, ben jezelf. niet aan de guru, niet aan niemand anders. Je bent je eigen sovereign (hoe is dat in het nederlands: soeverein, machthebber), de enige die macht over je heeft, ben jezelf, tenzij je de macht zelf weggeeft (dat laatste schrijf ik er zelf bij).
Mijn spirit dieren zijn een kat en een uil, maar de kat is een shape-shifter, die is ook een leeuwin. Andere mensen hebben er heel veel, en ik vroeg ook of er nog meer waren, maar die twee vertelden me dat er een vergadering was geweest, en dat gezamenlijk besloten is dat zij tweeen mijn spirit dieren zouden zijn, en dat zijn ze al heel lang: ze lieten me beelden zien van de dagdromen die ik mezelf maakte toen ik op het internaat zat, en van het landschap van de Kaap Verdische Eilanden, waar ik was toen ik 23 was (op die plaats was het heel gemakkelijk voor hen om in onze wereld te komen, zeiden ze).
ShantiMayi is op het ogenblik heel erg bezig met andere realms (nog zo'n moeilijk woord, andere plaatsen van bestaan dan deze wereld, dit universum). Als je je openstelt, en je niet bij voorbaat beperkt, en je verbeeldingskracht laat werken, kan er heel veel. En wat is per slot realiteit?
24 januari
Ik heb weer een harmonium gekocht, maar deze laat ik hier achter; iedere keer dat ik hier ben, wil ik een harmonium om hier op te spelen, en dan neem ik hem weer mee, en er staan thuis al drie harmoniums. Nu heb ik bedacht om hem hier te laten, in de kist. Dan moet ik wel wat andere dingen mee terug nemen, en/of weggeven, want hij zit nu al vol, en een harmonium is groot. Het is een tweedehandse, het geluid is mooi, lekker vol, maar de blaasbalg is denk ik niet helemaal goed meer, want ik moet ontzettend hard pompen, dat kan ik echt niet lang volhouden, of mijn pols en onderarm gaan behoorlijk pijn doen.
Vandaag hebben we de hele dag vrij gehad, lekker lui, in de hangmat gelegen, en een wasje gedaan, dat is ook wel fijn op zijn tijd.
2 februari
Maak jullie geen zorgen; ik heb Cees tussendoor wel geschreven, maar alleen maar dingen die voor hem bestemd waren. Het is ontzettend koud geweest hier in Rishikesh, en ik kon op een gegeven moment niet echt meer warm worden; ik sliep met een pyama broek en een vest over mijn nachthemd, sokken aan, en een kruik, en heel de tijd in elkaar gekrampt zitten, en toen ben ik een week geleden naar de tandarts geweest, weer naar Seema, dat is een heel groot gebouw, en het is er altijd gigantisch koud, gewoon voor controle, en alles was nog steeds goed, maar met heen en weer lopen van de ene kant van het gebouw naar de andere, tanden schoon laten maken, dat moet eerst bekeken worden, dan eerst betalen, een paar verdiepingen lager, en dan weer naar boven, dan ben je al gauw 2 uur in dat gebouw. Enfin, toen ben ik verkouden geworden, het snot liep gewoon mijn neus uit. Daar was ik heel erg moe van, maar het is nu weer over, en ik heb gelijk weer hoopjes energie, heerlijk. Ondertussen is het weer ook weer wat warmer, de zon schijnt regelmatig, en nu begint eigenlijk de lekkerste tijd, straks wordt het weer te heet, dus ik geniet ervan.
Shantimayi houdt ons wel bezig: direct na de vorige intensive is ze weer gelijk met een intensive begonnen; we hebben weer een despacho gemaakt, dat is een ingewikkelde, en heel mooie manier om een wens te doen, of je dankbaarheid uit te spreken. Op een blad papier leg je allerlei dingen neer, onderwijl steeds met je wens in gedachten. Je begint met een schelp (voor het vrouwelijke aspect) met daarboven op een kruis (het mannelijke). Dan 8 maal 3 boomblaadjes (in Zuid-Amerika, waar dit vandaan komt, gebruiken ze coca-bladeren) op al die blaadjes blaas je je meest verfijnde adem. Dan bloemen, zoetigheid, kruiden, iets van dieren, watten om de wolken te verbeelden, mini goden standbeelden, en plaatjes van wat je wilt. Ik had nog steeds mijn borduurwerk bij me waar ik al twee jaar niets aan gedaan heb, en ik heb dus dingen geborduurd. Daar was ik natuurlijk veel te laat aan begonnen, dus ik zat overal, wachtend op eten in een restaurant, wachtend op de zonsondergang waar ik altijd naar kijk, te borduren. Maar ik heb het 2 minuten voor we gingen beginnen, min of meer af gekregen. Nu heb ik gelijk weer zin om verder te gaan met mijn borduurwerk waar ik nu al 4 jaar geleden aan begonnen ben. Het lijkt me wel leuk om in Nederland ook eens een despacho te maken.
9 februari
Ik sta op het ogenblik iedere ochtend om 1/4 voor 6 op, dan woon ik een puja voor Shiva bij, en morgen ga ik dat voor het eerst zelf uitvoeren, wel spannend, of ik zo 's ochtends in het donker alle ghee-lichtjes en wierook stokjes brandend kan krijgen; soms waait het behoorlijk in de vroege ochtend. En dan ben ik bang dat ik ineens de woorden kwijt ben, terwijl dat onzin is: ik heb een jaar lang iedere avond de arati gedaan, en dat is precies hetzelfde op 108 keer "om namah shivaya" na, maar nu lijkt het op een of andere manier echter, omdat ik het in de ashram ga doen. Om 1/2 7 is het klaar, en dan ga ik weer verder slapen, toch heel fijn dat ik zo dicht bij de ashram woon. Wordt vervolgd.
Tijdens een van de puja's was ik even een beetje duizelig; 's ochtends vroeg, staan, en ik moest ongesteld worden, maar ik heb toch maar besloten om iedere ochtend bij mijn ontbijt van soep en uit nederland meegenomen gluten-vrij brood een omelet te eten.
Het begint nu eindelijk wat warmer te worden, ik heb al een paar nachten geen kruik nodig gehad, en als de zon schijnt is het echt heel lekker, toch hebben we gisteren nog regen gehad.
15 februari
O, wat baalde ik gisteren, ik had echt een heel lange brief geschreven, zolang blijkbaar dat mijn connection was timed out, en toen ik verstuurde was ik vergeten de tekst te selecteren om te copieren. Alles kwijt. Ik was zo boos, dat ik zonder te betalen weggelopen ben, ik zal hem vandaag dubbel betalen. Ik ga nu weer proberen te schrijven wat ik eergisteren geschreven heb, maar nu is alles natuurlijk weer anders dan toen, en hoe ik tegen de dingen van eergisteren aankijk is ook weer anders.
Ik heb nu alweer een keer of vijf de Shiva Puja gedaan, en de ervaring is steeds weer een beetje anders. In principe is het de Arati met halverwege ingevoegd 108 keer "Om Namah Shivaya" zingen. De eerste keer was ik bang dat ik de woorden zou vergeten, maar al die tekst zit helemaal in het systeem: het ene woord trekt het volgende eruit. Ik had een paar jaar geleden iedere avond de Arati gedaan, voor mezelf, ook als we op vakantie waren, of logeerden bij mensen, op vakantie weet ik nog heel goed, dan deed ik ergens het ritueel en dan was Cees altijd in de buurt, om te zorgen dat er geen mensen zouden storen, dat voelde altijd heel beschermd. Maar nu dus 's ochtends om 6 uur, om 20 voor wakker worden, een laatste restje thee uit de thermoskan drinken, in de kou opstaan en dik aankleden. Dan heel zachtjes naar buiten, de hotelbediende ligt namelijk te slapen in de ruimte die je de receptie zou kunnen noemen, daar kom je in ieder geval altijd langs als je naar je kamer wil. Zonde om hem wakker te maken. Met een dienblad met de ghee-lampen die ik de avond ervoor klaargemaakt heb, en andere parafernalia. Door de straat lopen, waar de bedelaars en de koeien allemaal rustig liggen te slapen, en als eerste van buiten de ashram binnen; ik moet tenminste het hek opendooen, in de ashram loopt al wel wat volk heen en weer: er klinkt altijd dezelfde fluitmuziek, die is bedoeld voor de slangen die in een boom in ShantiMayi 's tuin wonen, om ze te eren en in vrede te houden. Soms waait het nog behoorlijk hard, en dan waaien de lampen steeds uit, en het is nog heel donker, dus dan kan je niks zien.
De Lingam (dat is het symbool voor Shiva) waar de puja voor gehouden wordt staat in een holte in de boom (dezelfde van de slangen), of eigenlijk zijn het meerdere stammen die verder naar boven door elkaar heen gaan groeien. Charlie, een van de sanghagenoten, komt altijd meedoen, heel samenzweerderig is dat, in het donker komt iemand aanlopen, die bij je komt staan, zonder elkaar te groeten, en die dan op het juiste moment herhaalt wat ik zing. Je moet je schoenen uitdoen voor de puja, en aan het eind zet hij altijd mijn schoenen klaar voor me om aan te doen.
Het ritueel is dat je begint de ruimte om je heen schoon te maken door kleine schepjes water in het rond te gooien steeds teksten zingend, en dan jezelf door kleine slokjes te drinken. Het water is natuurlijk Ganges water. Dan offer je water, bloemen, sandelwood pasta, wierook en vuur aan Shiva en aan Ganesha, die daar ook een beeldje heeft staan. Dan eerbewijzen aan Ganesha en aan de Guru, en gebeden voor bewustwording voor alle mensen. Als je de hele Arati wilt nalezen, kan dat op de volgende web-pagina.
Voor mij is het voornamelijk een expressie van de verbondenheid, van de eenheid van alle dingen, en het eren daarvan. En dat in de Ashram, vlakbij ShantiMayi's huis te mogen doen, is een grote eer voor mij.
17 februari
Ik ben een beetje in schok: ik liep net over de brug, geen eten bij me niks, begon er ineens een aap aan mijn sjaal te trekken; het begon al pijn te doen, dus ik wikkel hem gauw van de andere kant los, net toen ik daarmee klaar was, hield hij ermee op. Het zit goed fout tussen mensen en apen, ze worden steeds gevoerd, en zijn absoluut niet bang meer voor ons, en ze houden ook geen gepaste afstand. Men zegt dat het komt door het dieet wat ze met al dat voeren krijgen: veel te veel zoetigheid, en daar worden ze agressief van. Bij ons in het hotel ook, in de afgelopen week zijn er twee mensen lastiggevallen door apen, niets serieus maar het is toch erg schokkend, wij mensen hebben ook helemaal geen defense meer, weten niet meer hoe we terug zouden kunnen vechten.
23 februari
Hier gaat alles lekker zijn/haar gangetje: het wordt nu eindelijk wat warmer; vannacht heb ik voor het eerst alleen onder mijn slaapzak, dus zonder deken eroverheen, geslapen, en ook 's ochtends om 6 uur is het buiten niet zo koud meer, een trui en een dun vestje over mijn nachthemd is genoeg, in plaats van nachthemd T-shirt met kol, trui en dik vest.
Ik heb vanochtend weer de puja overgenomen van Premo, zij heeft het een paar dagen gedaan: ik was net begonnen met de satsang recording, en een paar nachten slecht geslapen, en ik was even echt moe, zo grappig, op een gegeven moment is dat ineens weer over, en heb ik weer hoopjes energie.
Nou het was niet ineens: toch wel weer een kleine gebeurtenis gehad: Vlak voor satsang is het altijd even hektisch, computer opstarten, doen alle verbindingen het, hebben we stereo, etc. Iemand was de vorige dagen al twee keer precies tijdens die periode gekomen met vragen, nu kwam ze weer, maar ze vroeg nu of het gelegen kwam, ik was net even klaar dus OK, komt ze met kritiek: in de opname van de eerste keer was de geluidsverhouding tussen zaal en musici niet goed, en ik had teveel eruit geknipt, of slecht geknipt, ik kan me geeneens herinneren wat ze precies zei. Ik keurig dank je wel en ik zal er naar kijken gezegd, maar tijdens het zingen merkte ik dat het heel slecht was gevallen bij mij, ik merkte dat ik begon terug te slaan (gelukkig alleen maar in mijn hoofd) allemaal verwijten en kritiek naar haar was ik aan het formuleren, en toen was ik zo teleurgesteld in mezelf dat ik in deze val gelopen was dat ik boos werd op mezelf. Toen zat ik helemaal vast, en ik kon er niet meer uitkomen. Later gehuild en getroost geworden. Pas later bedacht ik me dat juist doordat ik boos op mezelf geworden was ik er niet meer uit kwam. Zien dat ik terug begon te slaan is heel goed, maar dan is het slimmer om het daarbij te laten, moeilijk hoor. En natuurlijk zat zij fout, maar het is aan mij om er wel of niet een toestand van te maken. In ieder geval weer een goede les gehad, en ik kom iedere keer weer een stukje verder.
ShantiMayi is ziek: ze heeft koorts gehad en pijn en hoesten, maar het gaat nu weer wat beter, gisteren en vandaag geen satsang gehad, en morgen ook niet. Ze neemt ook veel te weinig rust. Maar ja, als ze vraagt do you want satsang tomorrow, zeggen we allemaal ja.
24 februari
Vandaag zijn we naar de olifanten geweest. ShantiMayi ging altijd Arundati opzoeken, een oude olifant die vroeger daar voor de government werkte, die was afgelopen herfst gestorven, ik ging nooit mee, omdat ik tripjes vaak te vermoeiend vond. Nu wilde Adhikari weer een keertje de andere olifanten opzoeken die daar waren, en ik ben meegegaan, met ons achten in een jeep een half uurtje rijden. Het was aan de rand van een nationaal park. Er waren twee olifanten, eentje met zijn achterpoot aan een ketting van een paar meter, en de vooorpoten aan elkaar vastgeketend, met misschien een halve meter ruimte. de ander had de keten om de voorpoten ook nog vast aan een ring in de grond. We hebben ze gevoerd bananen en wortels, en de caretakers duizend roepie gegeven. Deze olifanten werkten niet, vertelden ze. Een paar huizen, niet al te goed onderhouden, maar redelijk groot en goedgebouwd. mannen, vrouwen en kinderen hangen er rond. Ik heb een tijdje bij een van de olifanten gestaan, en hij was met zijn slurf mijn voeten aan het ...kussen, dat is de beste omschrijving, heel zacht. en ik aaide de bovenkant van zijn slurf. Ik werd er heel droevig van, van de olifanten, die mensen hadden het behoorlijk goed daar, de meeste anderen van: o, wat een arme mensen, ach... maar die beesten, de hele dag vastgeketend, geeneens werk om wat te doen te hebben, die ene was ook van die trance-achtige bewegingen met zijn hoofd aan het maken.
Ik ben daar tijdens het eten nog wat verder over na aan het denken geweest, ik zat met een dame die ook meegeweest was, zij zei dat ze niet gevoeld had dat de olifanten droevig waren, zij noemde het "resigned" dat betekent voor mij dat ze het geaccepteerd hebben, of eigenlijk opgegeven, niet de echte open hart acceptatie. Ze zei ook dat als een situatie niet goed is en je er niets aan kan doen, dat je je er dan ook geen zorgen om moet maken. MAAR, dacht ik, waarom worden die olifanten daar gehouden? Om geld te krijgen van toeristen zoals wij, zodat die mensen daar happy kunnen leven, dus door daarheen te gaan, bestendig ik de situatie.
29 februari
Ik heb het heel druk op het moment, het recorden van de satsangs overdragen, en dan moet ik straks gaan pakken: Het gaat goed, maar ik doe op het ogenblik net iets meer dan goed is voor mijn lijf, maar omdat het maar een korte periode is kan ik het hebben.
2 maart.
Gisteren mijn laatste satsang gehad, want vandaag hebben we allemaal een dagje vrij, en morgen gaan we een ritueel doen, en dan overmorgen om 1/2 2 's middags rijden. Ik ga samen met iemand anders, dat vind ik altijd gezellig, en het scheelt weer in de kosten.
Vandaag heel druk bezig geweest met het schoonmaken van alles wat hier in mijn trunk achterblijft. Dat moet goed schoon want het blijft een jaar afgesloten hier staan. Met wat in de koffer mee terug gaat plan ik zodanig dat ik nu nog net genoeg schone kleren heb om thuis te komen, en de rest gaat allemaal vuil mee terug: een wasmachine is toch gemakkelijker en wast een stuk schoner dan ikke op de hand.
Toch vind ik dat altijd heel leuk: voordat ik ga ontbijten vul ik een emmer met lichte was en heet water en laat er een blok zeep in liggen, van die ouderwetse sunlight achtige spul. Na het ontbijt vul ik een tweede emmer met warm water en dan ga ik lekker buiten op het balkon zitten soppen en spoelen. Het sop van de lichte was gooi ik niet weg, ik gooi daar de donkere was in en vul wat heet water bij. Dan is het tijd voor een pauze. Kopje thee en een boekje in de hangmat, en daarna doe ik de donkere was.
Dat doet me een beetje denken aan de tijd vanaf dat ik 15 was (dacht ik, ongeveer). Mijn moeder had toen erg veel rugpijn en kon de was niet doen. Als ik dan in het weekend thuis kwam ging ik dat doen. We hadden een wasmachine die bestond uit een bak waarin onderin een soort schoep heen en weer bewoog. Verder kon die niets. Eerst gind de kookwas erin, die was 's avonds in een grote ketel aan de kook gebracht en had de nacht over gestaan, als het een tijdje in de wasmachine gezeten hed moest ik het wasgoed er met een grote knijper uithalen want anders zou ik mijn handen branden. Dan in hetzelfde sop de iets donkerder was, en zo verder, steeds waspoeder en heet water erbij gooien, maar het sop nooit weggooien totdat op het laatst de donkere sokken en de overalls erin gingen. Na het wassen eerst centrifugeren, en dat water ook weer terug in de wasmachine, dan spoelen en nog een keer centrifugeren. Dan buiten ophangen.
En als ik dan op een gegeven moment alle machines aan het werk had, en de waslijn volhing, ging ik lekker even op de bank liggen met een stripboekje. En dan kwam mijn moeder me een kopje thee brengen en liet de koekjestrommel bij mij staan. Dat vond ik altijd zo lief. Nou ja, dit is echt India hoor, herinneringen ophalen aan vroeger.
Morgen de laatste keer de shiva puja, dan gaan we met een groepje naar de waterval waar ik ieder jaar graag een keer naartoe ga, dan het ritueel, en dan maandagochtend nog een laatste Ganga-dip. En tussen door moet ik alles inpakken, maar dat lukt me wel. Altijd is het een heel dubbel geheel, enerzijds veel zin om terug naar huis te gaan, en anderzijds zoete pijn in het hart van het afscheid hier. En dat is goed zo. Heel veel liefs, en tot ziens/horens. Chundra/Els Feenstra
Ik heb 1 foto gevonden die volgens mij van dit jaar moet zijn geweest gegeven de lengte van mijn haar. Het is tijdens een havan ceremonie.
